THÔNG TIN PHÁP LUẬT DÂN SỰ

MẠNH QUÂN

Lâu nay, các nhà quản lý vẫn hay nhấn mạnh rằng, cổ phần hoá (CPH) doanh nghiệp nhà nước (DNNN) không phải là quá trình tư nhân hoá. Nhưng với những gì diễn ra trên thực tế trong nhiều năm qua ở các DNNN đã được CPH, có không ít tiền của, giá trị tài sản của Nhà nước, bằng nhiều cách, đã được chuyển hoá không đúng quy định, không đúng giá trị thực, thành tài sản của doanh nghiệp tư nhân, cho các cá nhân…

Khối tiền của ấy sẽ một đi không trở lại nếu như các cơ quan kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ,… không có những đợt kiểm tra, kiểm toán để thu hồi. Những con số: 3.744 tỉ đồng, gần 150.000 USD, trên 1.380.000m² đất, hơn 13.449.000 cổ phần…, phần lớn phải thu hồi, mà Thanh tra Chính phủ mới công bố sau cuộc tổng thanh tra chuyên đề về CPH khối DNNN trong năm 2009 (chưa nói đến các cuộc kiểm toán của ngành kiểm toán, các cuộc điều tra của ngành công an) là những khoản sai phạm chứng minh không gì rõ hơn cho quá trình biến tài sản nhà nước thành tài sản riêng nói trên.

DNNN thường không được đánh giá cao về hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Nhưng đến khi từng doanh nghiệp “công” được định giá để tiến hành CPH, nhà đầu tư sẽ phải nhìn các doanh nghiệp ấy một cách thèm thuồng. Bởi, đơn giản, nhiều DNNN thường sở hữu những khối tài sản giá trị khổng lồ: khoáng sản, đất đai, địa lợi… Và thất thoát nhiều nhất trong quá trình CPH chính là ở khâu định giá tài sản khối tài sản ấy.

Theo đánh giá chung của Thanh tra Chính phủ, khi xác định giá trị tài sản là hiện vật, các công ty tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp thường không thực hiện theo đúng nguyên tắc “giá thị trường”. Nhiều nơi viện lý do: thị trường không có tài sản tương đương nhưng thường, các đơn vị đó lại không thực hiện đầy đủ quá trình định giá. Người ta thường dùng số liệu kế toán cũ, lạc hậu làm căn cứ nên giá trị tài sản của doanh nghiệp đưa vào CPH thường bị đánh giá thấp hơn giá trị thực tế. Có tình trạng chung là các hội đồng xác định giá trị tài sản doanh nghiệp cố ý hiểu khác đi quy định về cách xác định chất lượng tài sản trong thông tư hướng dẫn (của bộ Tài chính) để hạ thấp chất lượng nhiều tài sản xuống 20% kể cả nhà cửa, phương tiện giao thông, v.v. đang sử dụng. Thậm chí có nơi, như ở Cần Thơ, trung tâm Dịch vụ và thẩm định giá tài sản của nhà nước còn sử dụng cả cán bộ chưa hề qua đào tạo, không có chuyên môn thẩm định tham gia vào việc xác định giá trị doanh nghiệp.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

MẠNH QUÂN

Dù thị trường chứng khoán bắt đầu nóng lại khoảng hai tháng qua nhưng tiến trình cổ phần hoá (CPH) doanh nghiệp, đặc biệt là khối tập đoàn, tổng công ty (TCTY) nhà nước vẫn ì ạch. Đến nay, theo ông Phạm Viết Muôn, phó trưởng ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển doanh nghiệp trung ương, chưa có tập đoàn nào hoàn thành CPH công ty mẹ – tập đoàn, còn các TCTY CPH chỉ đếm trên đầu ngón tay. Nhưng ở đó đang nổi lên những tiêu cực chỗ này, chỗ khác.

Đứng đầu bảng trong tiêu cực gây thất thoát vốn nhà nước trong quá trình CPH có lẽ phải kể đến Vinaconex (TCTY cổ phần Xuất nhập khẩu và xây dựng). Mới đây, văn phòng Chính phủ thông báo thu hồi 900 tỉ đồng từ Vinaconex gồm những khoản như 810 tỉ đồng tiền thặng dư do bán cổ phần lần đầu chưa nộp ngân sách nhà nước, 73 tỉ đồng tiền vốn nhà nước tăng thêm từ thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp đến khi CPH, giá trị quyền sử dụng đất ở một số địa điểm… Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ, cơ quan thanh tra Vinaconex đề nghị thu hồi trên 1.415 tỉ đồng, do còn nhiều khoản khác phải thu liên quan đến giá trị tài sản, quyền sử dụng đất khi Vinaconex CPH.

Trước Vinaconex, từ kết quả giám sát “thực hiện chính sách, pháp luật về xử lý đất đai, mua bán cổ phiếu trong quá trình CPH doanh nghiệp nhà nước” do uỷ ban Tài chính – ngân sách của Quốc hội thực hiện cuối năm ngoái, nhiều trường hợp đất đai, vốn và nhiều loại tài sản của Nhà nước đã được chuyển hoá thành tài sản của các tổ chức, cá nhân qua cánh cửa CPH.

Những ví dụ đã được dẫn ra trong thời gian này như công ty cổ phần du lịch Ngọc Lan (Lâm Đồng) kinh doanh khách sạn ở vị trí đất rất đẹp với diện tích đất thuế là 2.292m² nhưng khi định giá để CPH chỉ có 3,5 tỉ đồng, so với giá đất thị trường có thể gấp nhiều lần. Sau CPH, cổ phần nhà nước tại công ty này chiếm 30% tiếp tục được bán hết. Trường hợp tương tự diễn ra ở khách sạn Phú Gia, một số nhà hàng, khách sạn có vị trí “đắc địa” khác tại Hà Nội, TP.HCM… Một ví dụ điển hình khác là công ty TNHH một thành viên bến xe Miền Đông (TP.HCM) khi xác định giá trị doanh nghiệp ban đầu có 60 tỉ đồng và lợi thế kinh doanh là 9 tỉ đồng. Sau này, xác định lại theo nghị định 109/NĐ-CP, giá trị doanh nghiệp lên tới 1.121 tỉ đồng và lợi thế kinh doanh 1.052 tỉ đồng, tức là gấp 31,4 lần so với giá trị ban đầu.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

TS. ĐỖ TRỌNG BÁ – Học viện Chính trị – Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh

Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng và Nhà nước ta. Ngoài mục tiêu nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước, chủ trương này còn giúp người công nhân lao động trực tiếp tại các xí nghiệp trở thành cổ đông, tức là đồng chủ sở hữu thực sự của xí nghiệp cổ phần, chứ không phải là những người làm chủ trên danh nghĩa (hình thức) như trước đây. Đó cũng chính là một mục tiêu mà chúng ta cần đạt tới trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội…

Những bất cập khi thực hiện chủ trương cổ phần hóa

Do trình độ phát triển của lực lượng sản xuất còn thấp kém, nước ta còn đang ở trong thời kỳ quá độ kinh tế lên chủ nghĩa xã hội, tức là thời kỳ xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, chúng ta phải giải phóng mọi lực lượng xã hội để phát triển sản xuất, nên một bộ phận giai cấp công nhân vẫn phải làm thuê, làm thợ là điều không tránh khỏi. Song, kinh nghiệm thực tế đã cho chúng ta thấy, không được nóng vội, không thể để cho quan hệ sản xuất vượt quá xa trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, vì như vậy cũng chính là sự kìm hãm và phá hoại lực lượng sản xuất, chứ không phải là mở đường cho nó phát triển. Thế nhưng, không vì vậy mà chúng ta lơ là những mục tiêu cốt yếu, không quan tâm đúng mức đến việc vạch ra lộ trình từng bước giải phóng giai cấp công nhân nói riêng và nhân dân lao động nói chung, trong quá trình phát triển đất nước. Nếu không quan tâm đúng mức đến vấn đề này thì chúng ta sẽ xa dần mục tiêu, lý tưởng.

Đành rằng, trong thời kỳ quá độ, một bộ phận của giai cấp công nhân vẫn phải làm thuê, làm thợ, nhưng đó là ở các xí nghiệp tư nhân tư bản chủ nghĩa (trong nước và nước ngoài). Còn ở các doanh nghiệp nhà nước (DNNN), điều cần làm là chúng ta phải quan tâm đến quyền làm chủ của họ. Vì vậy, chủ trương cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước chỉ đúng khi chúng ta quan tâm đúng mức và thực sự, chứ không phải là sự quan tâm có tính hình thức đến số phận của người công nhân. Nếu đi chệch mục tiêu này, có nghĩa là chúng ta đang tư sản hóa, tư nhân hóa các DNNN.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

CIVILLAWINFOR (Lược trích từ Công văn số 4586/BTC-VP ngày 27 tháng 3 năm 2009 của Bộ Tài chính về việc trả lời kiến nghị của cử tri tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XII)

1. Tiến trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong thời gian vừa qua được triển khai từng bước vững chắc, theo đúng Nghị quyết của Đảng và quy định của Nhà nước. Mục tiêu của cổ phần hoá là:

– Chuyển đổi những doanh nghiệp mà Nhà nước không cần giữ 100% vốn sang loại hình doanh nghiệp có nhiều chủ sở hữu; huy động vốn của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài để nâng cao năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, đổi mới phương thức quản lý nhằm nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

– Nhà nước rút vốn ra khỏi các lĩnh vực Nhà nước không cần nắm giữ hoặc không cần chi phối (các thành phần kinh tế khác có khả năng thực hiện) để tập trung vốn đầu tư cho các lĩnh vực then chốt, chiến lược của nền kinh tế hoặc lĩnh vực các thành phần kinh tế khác không có điều kiện thực hiện đảm bảo vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước.

– Đổi mới phương thức quản trị doanh nghiệp nhà nước sau khi cổ phần hoá nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sau cổ phần hoá hoạt động theo Luật doanh nghiệp, được điều hành bởi Hội đồng quản trị có sự tham gia của các thành phần kinh tế, tạo sự công khai, minh bạch hơn, tự chủ, tự chịu trách nhiệm trên phần vốn góp của minh. Việc kiểm tra, giám sát của các cổ đông nhất là cổ đông là nhà đầu tư chiến lượcvà người lao động trong doanh nghiệp đã có ý nghĩa thiết thực trong đổi mới về phương thức quản lý, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

LÊ VĂN TỨ

Cổ phần hóa chậm chủ yếu là do cách làm có tính mò mẫm trong điều kiện tư duy về quản lý doanh nghiệp nhà nước thời kinh tế thị trường chưa có những đổi mới căn bản.

Cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp nhà nước ở nước ta diễn ra dưới sự chỉ đạo tập trung của Chính phủ. Các chính sách, biện pháp CPH được thể hiện trong các nghị định, quyết định của Chính phủ, các thông tư và văn bản hướng dẫn thi hành của các bộ ngành và địa phương liên quan. Song, thực tế cho thấy quá trình CPH không mấy suôn sẻ, vướng mắc liên tục phát sinh.

Để tháo gỡ vướng mắc, chính sách, biện pháp CPH, và do đó các văn bản liên quan, đã phải liên tục sửa đi đổi lại. Cứ mỗi lần phát sinh vướng mắc, các cơ quan nhà nước liên quan lại phải tham gia giải quyết, dù muốn dù không, cứ bị cuốn vào vòng xoáy CPH và để rồi mang tiếng “can thiệp quá sâu”(!). Cho nên CPH chậm chủ yếu là do cách làm có tính mò mẫm trong điều kiện tư duy về quản lý doanh nghiệp nhà nước thời kinh tế thị trường chưa có những đổi mới căn bản.

Vị trí và nội dung chưa được minh định

Đến nay có lẽ không phải mọi người đều đã coi CPH là một trong những biện pháp để chuyển nền kinh tế tập trung bao cấp thành nền kinh tế thị trường nhiều thành phần. Và tương tự, không phải ai cũng coi nội dung CPH là chuyển đổi sở hữu, chuyển toàn bộ (hay một phần) doanh nghiệp của nhà nước thành của tư nhân, nói ngắn gọn là tư nhân hóa.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

LÊ HỮU NGHĨA

Từ nửa cuối thế kỷ XIX trong lòng chủ nghĩa tư bản với chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất đang thống trị đã bắt đầu xuất hiện một loại hình xí nghiệp mới – xí nghiệp cổ phần hay công ty cổ phần, mà sở hữu trong đó là của các cổ đông.

Trong các trước tác của C.Mác và Ph.Ăng-ghen, chúng ta có thể tìm thấy những phân tích sâu sắc về thực chất quá trình hình thành loại hình công ty cổ phần trong lòng chủ nghĩa tư bản ở Tập III của Bộ “Tư bản” ⁽¹⁾. Tập này đã được Ph.Ăng-ghen biên tập và cho xuất bản vào năm 1894, sau khi C.Mác qua đời. Trong đó đáng lưu ý ở sự tiên đoán về hai khuynh hướng quan trọng của sự xuất hiện các công ty cổ phần trong xã hội tư sản:

Thứ nhất, dưới chủ nghĩa tư bản, C.Mác chỉ ra rằng công ty cổ phần ra đời là sự manh nha của một hình thức sản xuất mới, sẽ đưa đến việc lập ra chế độ độc quyền và đưa đến sự can thiệp của nhà nước tư sản. Khi xuất bản tác phẩm này Ph.Ăng-ghen có bổ sung thêm một số ý như: Các-ten ra đời xóa bỏ tự do cạnh tranh. Trong một số ngành mà trình độ sản xuất cho phép làm được, người ta đã đi đến tập hợp trong toàn bộ sản xuất của ngành đó vào một công ty cổ phần lớn duy nhất có một sự lãnh đạo thống nhất (ví dụ, sản xuất a-mô-ni-ắc của cả nước Anh vào tay một hãng duy nhất, tư bản lưu động được đưa ra mời công chúng góp). Chính trong quá trình này sẽ phát sinh ra một loại ăn bám mới, – quý tộc tài chính mới và cả một hệ thống lừa đảo và bịp bợm về việc sáng lập, phát hành và buôn bán cổ phiếu. Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

ĐOÀN TẤT THẮNG

Để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá (CPH) doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), ngày 16/11/2004, Chính phủ đã ban hành Nghị định 187/2004/NĐ-CP về chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần thay thế cho Nghị định số 64/2002/NĐ-CP ngày 19/6/2002 với nhiều sửa đổi, bổ sung phù hợp với tình hình thực tế hiện nay của nước ta. Ngày 22 tháng 12 năm 2004, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 126/BTC hướng dẫn thực hiện Nghị định số 187/CP của Chính phủ về chuyển Công ty Nhà nước thành công ty cổ phần.

Tồn tại và vướng mắc

    Những đổi mới của Nghị định 187/CP của Chính phủ và Thông tư số 126/BTC của Bộ Tài chính đã cơ bản đưa việc CPH theo hướng nâng cao tính công khai, minh bạch, tính chuyên nghiệp và gắn với thị trường; gắn việc phát triển thị trường vốn, thị trường chứng khoán, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, khắc phục tình trạng CPH khép kín trong nội bộ doanh nghiệp. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện vẫn còn một số tồn tại và vướng mắc khi xác định giá trị doanh nghiệp theo các văn bản pháp quy trên.

Xác định giá trị doanh nghiệp theo phương pháp tài sản:

    – Đối với những tài sản cố định hữu hình:

    Việc xác định giá trị tài sản là hiện vật (tài sản hữu hình) theo Thông tư 126/BTC chỉ xác định giá những tài sản mà Công ty cổ phần tiếp tục sử dụng. Giá trị thực tế của tài sản được tính theo công thức:

GT thực tế của TS = Nguyên giá tính theo giá thị trường  x  Chất lượng còn lại của TS tại thời điểm thẩm định giá.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »

(Lược ghi) – Cổ phần hoá các DNNN thời gian qua đạt được những kết quả đáng ghi nhận, nhưng việc cổ phần hoá, sắp xếp các doanh nghiệp có quy mô lớn, trong đó các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng thực hiện còn chậm.

Các DNNN đã cổ phần hoá, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và việc huy động vốn ngoài xã hội trong quá trình cổ phần hoá DNNN còn hạn chế do chưa khuyến khích việc bán cổ phần ra bên ngoài. Chưa có doanh nghiệp nào tính giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hoá.

Thời gian thực hiện cổ phần hoá một doanh nghiệp còn dài, làm tiến độ cổ phần hoá chậm.

Theo báo cáo của các Bộ, ngành, địa phương về kết quả hoạt động của 850 doanh nghiệp cổ phần hoá đã hoạt động trên một năm cho thấy: vốn điều lệ bình quân tăng 44%; doanh thu bình quân tăng 23,6%; lợi nhuận thực hiện bình quân tăng 139,76%; trên 90% số doanh nghiệp sau cổ phần hoạt động kinh doanh có lãi; nộp ngân sách bình quân tăng 24,9%; thu nhập của người lao động bình quân tăng 12%.

Vốn nhà nước còn chiếm tỷ trọng lớn trong vốn điều lệ ở nhiều doanh nghiệp không thuộc diện cần giữ cổ phần chi phối, phổ biến nhất là trong các tổng công ty nhà nước thuộc các ngành xây dựng, giao thông.

Continue reading →

Filed under: Cổ phần hóa | Leave a comment »