THS. TRẦN HOÀI NAM & TƯỜNG AN – Văn phòng Quốc hội
Trong quá trình đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm có liên quan đến người chưa thành niên, vấn đề nghiên cứu xây dựng hệ thống tư pháp thân thiện đối với người chưa thành niên là một hướng mang lại nhiều ý nghĩa thực tiễn. Từ thế kỷ 19, nhiều quốc gia đã thành lập Tòa án người chưa thành niên. Việc hình thành hệ thống Tòa án chuyên biệt này xuất phát từ quan điểm cho rằng, trẻ em là những đối tượng có nguy cơ cao bị xâm hại cao, dễ bị tổn hại do độ tuổi và hoàn cảnh. Do vậy, cần thiết phải có sự bảo vệ, chăm sóc và hướng dẫn phù hợp của Nhà nước. Bài viết nêu ra một số mô hình Tòa án gia đình và người chưa thành niên, các vấn đề đặt ra khi đề xuất thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam.
1. Tòa án người chưa thành niên trên thế giới
1.1. Mô hình Tòa cho trẻ em có nguy cơ (hay mô hình an sinh phúc lợi)
Năm 1889, lần đầu tiên trên thế giới, mô hình Tòa án người chưa thành niên được hình thành1. Tòa án người chưa thành niên được trao quyền tài phán với đối tượng là các nhóm trẻ em bị cáo buộc phạm tội; nhóm trẻ em là đối tượng bị xâm hại và nhóm trẻ em không còn sự chăm sóc của cha mẹ do cha mẹ đã mất, bị khuyết tật hoặc các vì lý do khác. Sau đó, mô hình này được phát triển tại một số quốc gia trên thế giới. Tuy thẩm quyền tài phán của hệ thống Tòa án người chưa thành niên được xác lập theo hướng gắn với 3 nhóm đối tượng nêu trên, nhưng các Tòa án này trên thực tế lại chủ yếu xử lý những vụ việc người chưa thành niên bị cáo buộc có hành vi sai trái, bao gồm cả những hành vi phạm tội và những hành vi không có tính chất tội phạm như trốn học, bỏ nhà đi lang thang. Các cán bộ giám sát thử thách và cán bộ thi hành án được trao quyền chủ động rộng rãi trong việc quyết định các biện pháp phục hồi cho người chưa thành niên và các phiên tòa được xét xử kín để bảo đảm không làm ảnh hưởng đến cuộc sống sau này của các em khi trưởng thành v.v.. Tuy nhiên, mô hình này cũng đã bộc lộ những nhược điểm nhất định, chẳng hạn như việc các cán bộ giám sát thử thách và cán bộ thi hành án được trao quyền tự chủ rộng rãi trong việc quyết định áp dụng các biện pháp phục hồi cho người chưa thành niên có thể dẫn đến tình trạng lạm quyền; trong khi đó, các cán bộ này lại không có đầy đủ các điều kiện cần thiết để bảo đảm cho việc thực hiện trách nhiệm hỗ trợ phục hồi.2
1.2. Mô hình tư pháp người chưa thành niên (hay mô hình trừng phạt)
Từ đầu những năm 70 của thế kỷ XX, do xu hướng ngày càng gia tăng của các tội phạm có tính chất mức độ ngày càng nguy hiểm do người chưa thành niên thực hiện, một số quốc gia, điển hình là Canada, Anh và xứ Wales… đã có cách tiếp cận mang tính cứng rắn hơn trong việc xử lý trách nhiệm của người chưa thành niên có hành vi phạm tội. Hệ thống Tòa án cho người chưa thành niên đã từng tồn tại ở các quốc gia này đã chuyển dần từ yêu cầu về trách nhiệm phục hồi sang việc nhấn mạnh yếu tố trách nhiệm và trừng phạt trong việc xử lý các hành vi phạm tội do người chưa thành niên thực hiện, theo hướng gần tương đương đối với người đã thành niên phạm tội. Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy đường lối “cứng rắn” này trong việc xử lý người chưa thành niên phạm tội cũng không chứng tỏ được hiệu quả rõ rệt của nó trong việc làm giảm bớt số lượng các vi phạm pháp luật và tội phạm do người chưa thành niên thực hiện hay hỗ trợ quá trình tái hòa nhập cộng đồng của người chưa thành niên3.
1.3. Mô hình Tòa gia đình
Đây là mô hình Tòa án người chưa thành niên xuất hiện trong thời gian gần đây. Theo đó, mục đích của mô hình Tòa án này là đưa tất cả vấn đề gia đình vào xử lý trong quá trình tố tụng và đội ngũ hỗ trợ dịch vụ xã hội. Cách tiếp cận này cho phép thẩm phán đánh giá và nhận thức một cách đầy đủ hơn về những vấn đề đang diễn ra trong gia đình của trẻ phạm tội, từ đó có đầy đủ thông tin và áp dụng các biện pháp xử lý mang tính “trị liệu” hợp lý hướng vào cả gia đình lẫn bản thân người chưa thành niên phạm tội4.
Có thể nhận xét rằng, các mô hình Tòa án người chưa thành niên nêu trên được xác lập trên cơ sở thực tiễn về điều kiện kinh tế – xã hội, chính trị – pháp lý cụ thể của từng quốc gia. Do đó không có một mô hình nào là hoàn hảo và áp dụng chung cho tất cả các quốc gia. Ở những mức độ khác nhau, trong từng mô hình này đều có những ưu điểm cũng như những nhược điểm nhất định, hoặc mô hình tổ chức và hoạt động của nó vẫn đang trong quá trình kiểm nghiệm, còn phải tiếp tục phát triển trong thực tiễn.
2. Phương án thành lập Tòa án gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam
Gần đây, các cơ quan có trách nhiệm đã tiến hành một số hoạt động nghiên cứu, triển khai thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam5. Dự thảo “Báo cáo tóm tắt nghiên cứu khả thi về việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam” do Viện Khoa học xét xử – Tòa án nhân dân tối cao chủ trì nghiên cứu (kèm theo Công văn số 252/KHXX ngày 13/10/2009 của Viện khoa học xét xử – Tòa án nhân dân tối cao) đã nêu ra phương án thành lập Tòa án này.
Có thể nói, các kết quả nghiên cứu bước đầu về sự cần thiết phải thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên, tổ chức và hoạt động của nó đã thể hiện rõ tính công phu, khoa học, với những cơ sở lý luận và thực tiễn vững chắc; thể hiện quyết tâm hình thành một hệ thống Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên. Tuy nhiên, một loạt vấn đề trong các phương án thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên cũng cần được tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng hơn. Chúng tôi xin tham gia ý kiến vào một số nội dung trong phương án này.
2.1. Về thẩm quyền
Phương án đã xác định “về thẩm quyền, nên xây dựng Tòa chuyên biệt đối với người chưa thành niên theo hướng có thẩm quyền giải quyết tất cả những vụ việc liên quan đến người chưa thành niên (người chưa thành niên vi phạm pháp luật; những vấn đề gia đình ảnh hưởng đến người chưa thành niên)”6. Như vậy, có thể hiểu là Tòa gia đình và người chưa thành niên sẽ có thẩm quyền giải quyết tất cả các vụ án dân sự, kinh tế, lao động, hành chính, hình sự… có liên quan đến người chưa thành niên. Phương án này có một số ưu điểm như: (i) hình thành một hệ thống Tòa chuyên trách có nhiệm vụ giải quyết một cách tổng thể nhất tất cả những vấn đề liên quan đến người chưa thành niên; (2) cách tiếp cận mang tính hệ thống, toàn diện. Nhưng phương án này cũng có những vấn đề cần được nghiên cứu làm rõ thêm, cụ thể là:
– Thứ nhất, xét về phạm vi, nếu xác định tất cả các vụ việc liên quan đến người chưa thành niên đều có thể trở thành đối tượng xét xử của hệ thống Tòa án chuyên trách này thì sẽ là quá rộng. Vì trong các vụ việc, người chưa thành niên có thể sẽ được nhìn nhận với tư cách là nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan; người làm chứng; bị cáo, người bị hại v.v..
– Thứ hai, cách tiếp cận này có thể sẽ dẫn đến việc mở rộng cơ cấu bên trong của hệ thống Tòa án này, như có thể sẽ phải có những Thẩm phán chuyên sâu về các lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính v.v.. trong khi yêu cầu đặt ra chỉ là xây dựng Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên.
Do đó theo chúng tôi, trong những năm tới, cần nghiên cứu, cân nhắc đến khả năng hình thành Tòa án chuyên trách cho người chưa thành niên gắn với phạm vi giới hạn trong lĩnh vực hình sự. Vì trong lĩnh vực hình sự, những tác hại, hậu quả mà người chưa thành niên phải gánh chịu – dù là với tư cách là người bị hại hay với tư cách là bị cáo – luôn là nghiêm trọng nhất nếu so với các lĩnh vực khác như dân sự, hôn nhân và gia đình, hành chính v.v.. Liên quan đến vấn đề này, có thể thấy không phải ngẫu nhiên mà ngoài các quy định của Bộ luật Hình sự, trong Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành còn dành một chương riêng quy định về “Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên”7.
Đã có nhiều ý kiến cho rằng, việc giải quyết các vụ án về hôn nhân và gia đình có liên quan đến người chưa thành niên luôn có những đặc thù riêng, như các yếu tố thuộc đạo đức truyền thống, văn hóa ứng xử… và trực tiếp tác động đến quyền, lợi ích hợp pháp cũng như tâm tư, tình cảm, cuộc sống tinh thần của người chưa thành niên. Hệ lụy từ cuộc sống không ấm êm của người chưa thành niên trong gia đình có thể trở thành căn nguyên chính xô đẩy người chưa thành niên sa ngã, thậm chí có hành vi vi phạm pháp luật và phạm tội. Do đó, Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên cần có thẩm quyền giải quyết cả những vụ việc này. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn nghiêng về quan điểm giới hạn phạm vi thẩm quyền của Tòa cho người chưa thành niên trong lĩnh vực hình sự như đã nêu trên. Còn đối với những vụ việc hôn nhân gia đình có liên quan đến người chưa thành niên, thì có thể áp dụng các quy định hiện hành là thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa chuyên trách là Tòa Dân sự. Hiện nay, theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự thì những vụ việc dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án bao gồm: những tranh chấp, yêu cầu về dân sự; tranh chấp, yêu cầu về hôn nhân và gia đình; tranh chấp, yêu cầu về kinh doanh, thương mại và những tranh chấp, yêu cầu về lao động (Mục 1, Chương 3 Bộ luật Tố tụng dân sự). Theo đó, trong hệ thống Toà án nước ta, để giải quyết những vụ việc dân sự có các Toà chuyên trách là Toà Dân sự, Toà Kinh tế và Toà Lao động, trong đó, Toà Dân sự có trách nhiệm giải quyết các tranh chấp, yêu cầu về dân sự và các tranh chấp, yêu cầu về hôn nhân và gia đình. Vấn đề còn lại là thực hiện cho được yêu cầu Thẩm phán tiến hành tố tụng đối với người chưa thành niên phạm tội phải là những người có hiểu biết cần thiết và tâm lý học, khoa học giáo dục cũng như về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của người chưa thành niên8.
Ngoài ra, việc hình thành Tòa chuyên biệt đối với người chưa thành niên theo hướng có thẩm quyền giải quyết tất cả những vụ việc liên quan đến người chưa thành niên (người chưa thành niên vi phạm pháp luật; những vấn đề gia đình ảnh hưởng đến người chưa thành niên) sẽ đòi hỏi nỗ lực rất lớn từ phía các cơ quan tư pháp, trong đó có hệ thống Tòa án cũng như đội ngũ cán bộ Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án, vì những quy định về thủ tục tiến hành tố tụng đối với người chưa thành niên mang tính đặc thù, nhất là trong lĩnh vực tố tụng hình sự. Việc trải rộng phạm vi áp dụng của thủ tục mang tính chất khá đặc biệt này sang những lĩnh vực khác ngoài hình sự, sẽ nảy sinh ra những yêu cầu mới đối với hệ thống tư pháp nói chung, Tòa án nói riêng. Nhưng cách tiếp cận như vậy liệu có thực sự đúng trọng tâm trong điều kiện chúng ta đang nỗ lực tiến hành cải cách tư pháp hiện nay?
2.2. Vị trí, cơ cấu tổ chức
Vấn đề đặt ra là, nếu được thành lập, Tòa án chuyên biệt dành cho người chưa thành niên có độc lập với Tòa án thông thường hay không? Chúng tôi cho rằng, nếu theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân hiện hành (trường hợp trong thời gian tới chưa kịp tiến hành đổi mới ngay về mô hình Tòa án theo tinh thần cải cách tư pháp), thì có thể sửa đổi, bổ sung Điều 18 về cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao; Điều 27 về cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các điều 23, 24 của Luật này về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của các Tòa chuyên trách.
Tuy nhiên, có một vấn đề hết sức quan trọng cần được nghiên cứu làm rõ là sự cần thiết phải hình thành các Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên ở Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân tối cao (nếu theo hướng gắn với mô hình tổ chức hệ thống Tòa án theo Luật Tổ chức tòa án nhân dân hiện hành). Bởi nếu tiếp cận theo hướng gắn Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên với “những vấn đề gia đình ảnh hưởng đến người chưa thành niên” như phương án đã nêu (tại phần Kết luận và kiến nghị) với tên gọi là Tòa gia đình và người chưa thành niên, thì cũng cần tính đến một thực tế là hiện nay, việc xét xử sơ thẩm các vụ án hôn nhân và gia đình chủ yếu đều do Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết. Nếu vậy, phải thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ngay từ cấp xét xử sơ thẩm9.
Trên đây là những vấn đề cần được giải quyết một cách đồng bộ trong tiến trình cải cách tư pháp. Và phương án cũng đã nêu hướng nghiên cứu hình thành Tòa chuyên trách này trong mô hình hệ thống tổ chức Tòa án nhân dân theo chủ trương cải cách tư pháp được định hướng trong Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp. Cụ thể: “Tòa gia đình và người chưa thành niên nên được thiết lập ở cả 4 cấp là Tòa án khu vực, Tòa phúc thẩm, Tòa thượng thẩm và Tòa án nhân dân tối cao”10.
Tuy nhiên, trong phương án này, nếu hiểu như cách thể hiện trong Dự thảo Báo cáo thì ở Tòa án nhân dân tối cao cũng có tổ chức Tòa chuyên trách này. Mặc dù Đề án nghiên cứu về vấn đề này đang được hoàn thiện, nhưng có thể cho rằng, việc thể hiện theo hướng tổ chức Tòa chuyên trách này có ở Tòa thượng thẩm, và nhất là có tồn tại trong cơ cấu của Tòa án nhân dân tối cao, thì cần được cân nhắc kỹ để bảo đảm tính hợp lý. Bởi vì, một trong những yêu cầu của cải cách tư pháp là “đổi mới tổ chức Tòa án nhân dân tối cao theo hướng tinh gọn với đội ngũ thẩm phán là những chuyên gia đầu ngành về pháp luật, có kinh nghiệm trong ngành”11.
2.3. Thủ tục tố tụng
Hiện nay, trong Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành có quy định một chương riêng về thủ tục tố tụng hình sự đối với người chưa thành niên và coi đây là thủ tục đặc biệt. Chương này có 10 Điều, quy định những vấn đề mang tính nguyên tắc chung trong cả quá trình tố tụng điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Nhưng có lẽ, do cách quy định của Chương này vừa mang tính dẫn chiếu đến những quy định khác của Bộ luật Tố tụng hình sự, vừa có phạm vi bao trùm cả lĩnh vực điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án12, nên có thể nói, cả 10 Điều trong Chương này còn đang rất chung chung. Nếu chấp thuận phương án Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên có thẩm quyền mở rộng, giải quyết tất các vụ việc có liên quan đến người chưa thành niên, thì có cần thiết phải nghiên cứu xây dựng (hoặc tiếp tục cụ thể hóa) các quy định về thủ tục tố tụng nói chung và thủ tục tố tụng tại Tòa án nói riêng trong các văn bản quy phạm pháp luật về tố tụng trong các lĩnh vực chuyên ngành như tố tụng dân sự, tố tụng hành chính… hay không?
2.4. Yêu cầu đối với Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân
Pháp luật hiện hành đã có các quy định về tiêu chuẩn Thẩm phán, tiêu chuẩn Hội thẩm nhân dân. Nhìn chung, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân làm việc tại các Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên cũng phải đảm bảo được những tiêu chuẩn này. Tuy nhiên, trong điều kiện yêu cầu về chuyên môn hóa, cũng như yêu cầu về chất lượng xét xử ngày càng cao, thì cần tính toán đến việc xác định cụ thể, lượng hóa thêm các tiêu chí cần thiết khi thực hiện việc tuyển chọn, bổ nhiệm Thẩm phán, bầu hoặc cử Hội thẩm nhân dân cho các Tòa gia đình và người chưa thành niên. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc sửa đổi, bổ sung, cụ thể hóa thêm các quy định tại Điều 302 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành về “những hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục cũng như về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của người chưa thành niên”; hoặc chuyển hóa nội dung này thành những tiêu chí về văn bằng, chứng chỉ liên quan… có thể xác định được trong Pháp lệnh về Thẩm phán và Hội thẩm Tòa án nhân dân khi tiến hành sửa đổi, bổ sung.
Ngoài ra, nếu căn cứ vào quy định của pháp luật hiện hành, tiêu chí về bằng cấp chuyên môn đối với Hội thẩm nhân dân dường như có phần “linh hoạt” hơn đối với Thẩm phán (chỉ yêu cầu là có kiến thức pháp lý còn đối với Thẩm phán, tiêu chí này là phải có trình độ cử nhân luật). Mặc dù ý nghĩa của chế định Hội thẩm nhân dân được nhìn nhận ở góc độ khác, nhưng không thể phủ nhận một thực tế là trong Hội đồng xét xử ở cấp sơ thẩm, trong thủ tục xét xử hình sự, số lượng thành viên Hội đồng xét xử sơ thẩm là Hội thẩm nhân dân lại mang tính “vượt trội” hơn (Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm một Thẩm phán và hai Hội thẩm. Trong trường hợp vụ án có tính chất nghiêm trọng, phức tạp, thì Hội đồng xét xử có thể gồm hai Thẩm phán và ba Hội thẩm. Đối với vụ án mà bị cáo bị đưa ra xét xử về tội theo khung hình phạt có mức cao nhất là tử hình thì Hội đồng xét xử gồm hai Thẩm phán và ba Hội thẩm13). Ngoài ra, sự khác biệt lớn của chế định Hội thẩm nhân dân ở nước ta so với chế định Bồi thẩm đoàn ở một số nước là nếu như, Bồi thẩm đoàn thường chỉ phán quyết việc có tội hay không có tội, thì Hội thẩm nhân dân ở nước ta là một thành viên của Hội đồng xét xử, trực tiếp quyết định không chỉ là vấn đề có tội hay không có tội, mà còn cả vấn đề mức hình phạt và những vấn đề khác thuộc phạm vi bản án. Pháp luật cũng quy định và đòi hỏi khi xét xử, Hội thẩm ngang quyền với Thẩm phán và khi xét xử, Hội thẩm và Thẩm phán độc lập, chỉ tuân theo pháp luật14. Như vậy, cần khẳng định rằng, song song với vị trí, vai trò của Thẩm phán, Hội thẩm Tòa án nhân dân có vị trí, vai trò rất quan trọng trong hoạt động xét xử của Tòa án.
Do đó, trong giai đoạn hiện nay, trong quá trình xem xét cử hoặc bầu Hội thẩm, vấn đề năng lực, trình độ chuyên môn của Hội thẩm cũng cần được hết sức quan tâm. Trong khuôn khổ pháp luật hiện hành, hoàn toàn có thể mở rộng phạm vi đối tượng có thể tham gia đội ngũ Hội thẩm nhân dân. Vấn đề đặt ra là cần có những ưu tiên hợp lý đối với những người có năng lực, có khả năng chuyên môn trong số những “ứng cử viên” Hội thẩm nhân dân. Tuy nhiên, về lâu dài, tùy theo điều kiện thực tiễn cụ thể và phù hợp với sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước qua từng thời kỳ, có thể nghiên cứu theo hướng xây dựng lộ trình từng bước nâng cao tiêu chí về năng lực, trình độ chuyên môn của Hội thẩm Tòa án nhân dân nói chung, trong đó có Hội thẩm làm công tác xét xử trong những vụ việc có liên quan đến người chưa thành niên nói riêng.
*
Như vậy, nghiên cứu thành lập Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên là một phương án có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, nhất là trong những năm gần đây, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm của người chưa thành niên có những diễn biến phức tạp, có nơi có chiều hướng gia tăng kể cả về số lượng cũng như tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội. Tuy nhiên, cùng với các biện pháp tác động của các cơ quan bảo vệ và thực thi pháp luật, trong đó có việc nghiên cứu thành lập Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên, chúng tôi cho rằng, cũng cần chú trọng đến các biện pháp khác mang tính tổng thể trong công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm do người chưa thành niên thực hiện. Đó là các biện pháp nhằm hoàn thiện việc giáo dục trong gia đình; nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường; quan tâm xây dựng khu dân cư văn hóa, xã hội văn minh, loại trừ các tệ nạn xã hội, tạo môi trường sống lành mạnh ở các khu dân cư… Đồng thời, cần tiếp tục nhấn mạnh và quan tâm hơn đến công tác giáo dục, phòng ngừa trước tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm do người chưa thành niên gây ra; và như vậy, cần quan niệm Tòa chuyên trách cho người chưa thành niên, nếu được thành lập, sẽ đóng vai trò là một trong nhiều các giải pháp, chính sách mà Nhà nước và xã hội quan tâm tới trẻ em, tương lai của xã hội sau này.
Chú thích:
(1) Tại hạt Cook (Cook County), bang Illinois, Hoa Kỳ.
(2) Viện khoa học xét xử, TANDTC, Dự thảo Báo cáo nghiên cứu khả thi về việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam, Tài liệu tại cuộc Tọa đàm ngày 4/12/2009 tại Hà Nội.
(3) Viện khoa học xét xử, tlđd.
(4) Viện khoa học xét xử, tlđd.
(5) Dự thảo “Báo cáo tóm tắt nghiên cứu khả thi về việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam” do Viện Khoa học xét xử – Tòa án nhân dân tối cao chủ trì nghiên cứu (kèm theo Công văn số 252/KHXX ngày 13/10/2009 của Viện khoa học xét xử – Tòa án nhân dân tối cao).
(6) Theo phần Kết luận và kiến nghị của Dự thảo “Báo cáo tóm tắt nghiên cứu khả thi về việc thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam”.
(7) Xem thêm: Phần thứ bảy, Chương XXXII, Bộ luật Tố tụng hình sự.
(8) Bộ luật Tố tụng hình sự, tại khoản 1, Điều 302quy định: “1. Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán tiến hành tố tụng đối với người chưa thành niên phạm tội phải là người có những hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục cũng như về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của người chưa thành niên”.
(9) Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa XI, Báo cáo thẩm tra Tờ trình của Chánh án TANDTC đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định thành lập Tòa hôn nhân và gia đình thuộc cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tình, thành phố trực thuộc trung ương.
(10) Xem thêm: dự thảo Báo cáo kèm theo Công văn số 252/KHXX của Viện khoa học xét xử, TANDTC, trang 51.
(11) Xem thêm: Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp.
12) Điều 301. Phạm vi áp dụng
Thủ tục tố tụng đối với người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo là người chưa thành niên được áp dụng theo quy định của Chương này, đồng thời theo những quy định khác của Bộ luật này không trái với những quy định của Chương này.
(13) Điều 185. Bộ luật tố tụng hình sự về thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm.
(14) Điều 3, Điều 4 Pháp lệnh Thẩm phán và Hội thẩm Tòa án nhân dân.
SOURCE: TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU LẬP PHÁP ĐIỆN TỬ