THÔNG TIN PHÁP LUẬT DÂN SỰ

Chuyển các DN do Nhà nước sở hữu 100% vốn thành Cty cổ phần (gọi tắt là CPH), là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, đã và đang được thực hiện trong nhiều năm qua.

Đến nay, không còn ai nghi ngờ gì về những tác động tích cực của CPH đối với sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, gần đây, một số ý kiến đã đề nghị nên ”phanh lại” tốc độ CPH các DNNN. Những đề nghị ấy đưa ra nhiều lý do khác nhau, song tựu trung lại, có hai vấn đề nổi cộm cần quan tâm.
Thứ nhất, trong thời gian qua, tình trạng ”liên kết ngầm” của một nhóm quyền lực trong việc bán đấu giá lần đầu khi CPH các DNNN nhằm thôn tính DN đã xảy ra khá nhiều. Mục tiêu của “liên kết ngầm” này không có gì khác là chuyển một phần tài sản của Nhà nước sang cho một nhóm các cá nhân (xuất hiện hoặc không xuất hiện trực tiếp) có quyền thao túng việc CPH DN nhà nuớc.
Thứ hai, đã đến lúc, các “đại gia” trong các DNNN vào cuộc. Các tập đoàn, các TCty lớn, các ngân hàng thương mại Nhà nước đã có kế hoạch CPH trong một thời gian không xa. Khi CPH, các ”đại gia” này sẽ ngay lập tức đăng ký niêm yết trên thị trường chứng khoán tập trung. Vì vậy, nhiều ý kiến lo ngại rằng, với một lượng rất lớn cổ phiếu của các DNNN này tung ra thị trường, tình trạng cung vượt cầu quá lớn trên TTCK VN là không thể tránh khỏi. Xa hơn nữa, nhiều ý kiến cũng cảnh báo rằng, điều đó có thể là ngòi nổ cho một cuộc khủng hoảng tài chính như đã từng xảy ra vào những năm 1997 -1999 trên thị trường tài chính khu vực. Khi đó, hậu quả đối với nền kinh tế sẽ là vô cùng lớn.
Tuy nhiên, lập luận của đề nghị ”phanh lại” tốc độ CPH như nêu trên là đúng nhưng chưa đủ. Có thể cho rằng, đó chỉ là những ý kiến dựa vào những biểu hiện bề ngoài để ”bàn lùi” trong vệc CPH các DNNN.
Trước hết, CPH các DNNN, tự bản thân nó là một chủ trương đúng đã được khẳng định trong thực tế. Nó là ”phác đồ điều trị” hữu hiệu để vực dậy những DNNN đang tồn tại ngắc ngoải trong nhiều năm; là biện pháp tích cực để thu hút vốn của mọi tầng lớp nhân dân đầu tư vào sản xuất, kinh doanh của các DN, là biện pháp có hiệu quả để biến những người lao động làm thuê tại các DNNN thành những người đồng sở hữu thực sự. Và, quan trọng hơn cả, đó là điều kiện quan trong nhất để xoá bỏ cơ chế chủ quản – cái nôi của cơ chế xin – cho…
Những tiêu cực phát sinh trong quá trình CPH các DNNN là có thực và đang làm đau đầu các nhà quản lý. Song, phải khẳng định ngay rằng, những tiêu cực ấy không có nguyên nhân từ bản thân việc CPH các DNNN. Nó xuất phát từ sự yếu kém trong nghiên cứu, hoạch định chính sách và tổ chức thực hiện việc CPH. Chẳng hạn, nhiều nghiên cứu đã chỉ rằng, nguyên nhân dẫn đến sự hình thành các “liên kết ngầm” nhằm thôn tính các DNNN khi CPH là do giá trị quyền sử dụng đất đã không được tính vào giá trị DN khi CPH. Đất đai là tài sản đặc biệt có khả năng sản sinh ra một lượng giá trị lớn được gọi là “địa tô chênh lệch”. Địa tô chênh lệch xuất hiện trong kinh tế thị trường không phụ thuộc vào việc mảnh đất đó là giao đất hay thuê đất… Lý giải rằng, đất do DN đi thuê thì không được đưa vào giá trị DN khi CPH là đúng về lý thuyết kế toán nhưng lại không đúng trong thực tế. Không tính giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị DN khi CPH tức là Nhà nước đã từ bỏ quyền được nhận phần “địa tô chênh lệch” phát sinh từ quyền sử dụng đất. Và, tất yếu, phần ”địa tô” ấy sẽ rơi vào túi những người quản lý, điều hành DN sau CPH. Tiếc rằng, trong Nghị định 109 mới ban hành về CPH các DNNN, vướng mắc trên vẫn chưa được giải quyết triệt để. Một mâu thuẫn nữa đã xuất hiện trong thực tiễn và cũng chưa được giải quyết triệt để đó là: nếu xác định đúng giá trị DN khi CPH, bao gồm cả giá trị quyền sử dụng đất, thì giá trị DN tăng lên rất cao, cổ phiếu bán ra với giá trị khá lớn, có thể vượt quá khả năng mua CP của người lao động và khi đó việc bảo đảm quyền mua CP của người lao động sẽ không thực hiện được…
Phân tích trên cho thấy, những tiêu cực trong việc CPH các DNNN chủ yếu xuất phát từ năng lực quản lý, điều hành. Không thể vì yếu kém trong quản lý mà “phanh lại” hay “cấm” một hoạt động đúng quy luật khách quan.
Về tác động của CPH các DNNN tới TTCK là tất yếu, không thể né tránh. Nếu nó không tác động hôm nay thì sẽ tác động vào ngày mai. Vì vậy, cũng không thể “vin” vào sư yếu kém trong việc quản lý, điều hành TTCK để làm chậm lại tiến trình CPH các DNNN.
CPH các DNNN là chủ trương đúng, hợp quy luật, hợp lòng dân. Xin đừng vì những yếu kém chủ quan mà bàn lùi để níu kéo sự tồn tại của các DNNN và cơ chế xin cho còn rất nặng nề như hiện nay.

Filed under: Cổ phần hóa |